وقتي انديشه ثبت تصوير دنياي بيرون را به قبل از ميلاد نسبت دادند… وقتي بيان ارسطو از امکان تثبيت شکل ماه و خورشيد را که از روزنه اي ديده مي شود نقل کردند وقتي ابن هيثم دانشمند مسلمان در قرن يازدهم ميلادي (ششم هجري) شرحي بر چگونگي کار عدسيها و اتاق تاريک نوشت و قرنها بعد لئوناردوداوينچي به آن پرداخت وقتي افسر ارتش بنام ژوزف تيسفورني يپس در سال 1836 ميلادي (1215 شمسي)موفق به ثبت اولين عکس در جهان شد …. وقتي در سال 1839ميلادي (1218 شمسي)يعني سه سال بعد نخستين دستگاه عکاسي به درخواست محمد شاه قاجار وارد دربار ايران گرديد… حدود 90سال طول کشيد تا زنده ياد ابوالقاسم مشرقي در سال 1307 شمسي به عنوان نخستين عکاس در آمل شروع بکار نمايد .
ابوالقاسم مشرقي در سال 1286 شمسي در شهر مشهد بدنيا آمد و دوران تحصيلات ابتدايي را در همان شهر به پايان برد. او حدود سال 1290پس از طي دوران شاگردي و آموزش عکاسي با حمايت پدرش مرحوم محمد باقر مشرقي دوربيني تهيه و بکار عکاسي از دانش آموزان مدارس و ادارات شهر مشهد مشغول شد .
وي در سال 1298 با دوربينش وارد شهر بابل شد و چند سالي در اين شهر ماند اما چون در بابل عکاسي ديگري هم فعاليت مي کرد در سال 1307 به شهر آمل آمد و در خيابان بين پل معلق و پل دوازده چشمه (حدود پاساژ ثقفي فعلي) در حياطي استيجاري و در محيطي رو باز (به علت نبود جريان برق براي روشنايي)آغاز بکار کرد.
دوربين مرحوم مشرقي از جنس چوب با ابعاد 75*50 سانتي متر با لنزي در جلوي آن و سه پايه اي چوبي بود . داخل جعبه اصلي دوربين مکاني براي کاغذ عکاسي و دو کاسه مستطيل شکل براي نگهداري از داروي ظهور و چاپ وجود داشت که کليه عمليات عکسبرداري و ظهور چاپ بيش از ده دقيقه به طول نمي انجاميد ضمنا نامبرده همزمان بکار مهرسازي هم اشتغال داشت که بعلت کثرت کار مرحوم حاج فضل الله حسني را جهت کمک به شاگردي پذيرفت. مرحوم مشرقي تا سال 1335 تنها عکاس شهر آمل بود که بدون رقيب فعاليت مي کرد .
مشرقي در آمل ازدواج کرد و تا پايان عمرش به سال 1348 در اين شهر ساکن بود مقبره ايشان در امام زاده عبدالله آمل واقع است …امکانات و مکان عکاسي مرحوم مشرقي تا سال 1352 در اختيار شاگردش مرحوم حاج فضل الله حسني قرار داشت که وي در سال 1353 آن مکان را تخليه و در خيابان امام رضا (ع) نرسيده به پل قديم عکاسي ونوس را افتتاح نمود .
مرحوم حاج فضل الله حسني متولد سال 1278 لاسم بود .
پس از رايج شدن شبکه هاي برق در آمل (به صورت زمانبندي شده ) اولين عکاسي موسوم به برقي حدود سال 1335 به نام (رکس) به مديريت زنده ياد علي محمد زرشناس در خيابان فرهنگ آمل افتتاح شد که چند سال بعد با نام عکاسي (تهران) در همان خيابان به فعاليتش ادامه داد .
حدود سال 1339 آقاي حاج حبيب اله افضلي که در سال هاي 37-38 در تهران دوره عکاسي را گذرانده بود عکاسي (افضلي)را در خيابان امام رضا (ع) تاسيس کرد. او براي رونق کار عکاسي آقاي جلال يوسف مصري اهل دماوند را به عنوان فرد خبره و همکار به آمل آورد.
ناصر کاشي معروف به ناصر خندان اهل تهران و امير نادري (کارگردان معروف سينماي ايران ) نيز از کساني بودند که با آقاي افضلي همکاري نمودند . نادري در بيان خاطراتش از اين همکاري در آمل ياد مي کند . متعاقب آن احمد زرشناس عکاسي ساکو را در خيابان فرهنگ و حسن پاکزاد عکاسي دريا را جنب کوچه بنياد شهيد فعلي حدود 44-43 داير نمودند آقاي حاج اکبر اکبري به اتفاق برادرش حاج محمد اکبري عکاسي کيهان را در خيابان امام رضا به سال 1345 افتتاح و همچنين حاج محمد رضا اميدوار در سال 1347 عکاسي کاخ را روبروي پل معلق و حاج حسن سالاريان که با افضلي همکاري داشت مستقلا در سال 1348 عکاسي ايران را در خيابان امام رضا تاسيس نمودند .
ديگر نامهايي که بعنوان کارکنان مهاجر در تاريخ عکاسي اين شهر به چشم مي خورند عباتند از : يروان ارمني – محسن يوسفي – حسن اجابتي و حسين کاويانپور مي باشند همچنين مي توان از آقايان حاج رحمت اله رئيس زاده – احمد ناصري – مرحوم غلام رضا رضايي – حاج سيف اله عظيمي – حاج شکراله جعفري – قدرت اله مصطفوي – حسن سجادي – مرحوم جهانگير نبوي – حميد سجادي- حسن بزرگتبار – حسن سبکرو – رحيم ده ون معروف به رحيم وارن – و مسعود افضلي به عنوان پيشکسوتان فعال در عرصه عکاسي آمل نام برد .
حضور رسمي خانمها از سال 1367 با افتتاح عکاسي (الزهرا)به مديريت خانم زهرا سلطانپرست به ثبت رسيده است خانم عين آبادي با عکاسي (حجاب) و خانمها محسني و سکوتي با عکاسي (تصويران) از پيشگامان اين حرفه هستند در اين ميان خانم رزا محمودي اولين بانوي مؤسس آتليه عکس با نام (برگ)در سال 1371 مي باشند که بعنوان مدرس عکاسي نيز فعاليت مي نمودند .
اکنون بعد از گذشت 85 سال از تاسيس اولين عکاسي در آامل حدود 250 واحد عکاسي بصورت رسمي در اين شهر فعاليت دارند.
بدون ترديد مطالب فوق داراي کاستي هايي است که ضمن پوزش از همگان در انتظار رهنمودهاي شما بزرگواران هستيم .
ما نمانيم و عکس ما ماند کار دنيا هميشه بر عکس است
حسن غفوري
ارديبهشت 1392